GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE NA LATA 2012-2021
Załącznik
do Uchwały Nr XVII/78/12
Rady Miejskiej w Jedwabnem
z dnia 29 września 2012 r.
GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY
W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY
W RODZINIE W GMINIE JEDWABNE
NA LATA 2012 - 2021
Opracował:
Ośrodek Pomocy Społecznej w Jedwabnem
Jedwabne, Lipiec 2012 r.
WSTĘP
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.) definiuje przemoc w rodzinie jako jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny,
w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.
Przemoc jest przestępstwem. W zależności od tego, czy przemoc ma charakter jednorazowy, czy się powtarza, jest ścigana z różnych artykułów Kodeksu karnego. Jeżeli przemoc ma charakter ciągły, zostanie zakwalifikowana jako przestępstwo znęcania się nad rodziną z art. 207 Kodeksu karnego (Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553 z późn. zm).
Artykuł 207 Kodeksu karnego stanowi:
„§1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub inną osobą pozostającą
w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny i fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
§2. Jeżeli czyn określony w §1 połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do 10 lat.
§3. Jeżeli następstwem czynu określonego w §1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego
na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 2 do 12 lat”.
Rodzaje przemocy:
Przemoc fizyczna - najbardziej widoczna i najtrudniejsza do ukrycia. Najczęściej przyjmuje postać zewnętrznych obrażeń skóry: zranienia, krwiaki, sińce, obrzęki, oparzenia, które są wynikiem bicia różnymi przedmiotami, kopania, wykręcania rąk, szarpania, ciągnięcia za włosy, popychania, przypalania, kłucia, nacinania ciała, szczypania, mocnego potrząsania, rzucania różnymi przedmiotami, przywiązywanie w celu ograniczenia swobody, porzucanie w niebezpiecznej okolicy, nieudzielanie koniecznej pomocy, itp.
Przemoc psychiczna – często zaczyna się niepostrzeżenie, początkowo ignorowana jest nawet przez osoby, które jej doznały. Może to być: wyśmiewanie poglądów, religii, pochodzenia, narzucanie własnych poglądów, karanie przez odmowę uczuć, zainteresowania, szacunku, stała krytyka, wmawianie choroby psychicznej, izolacja społeczna (kontrolowanie i ograniczanie kontaktów z innymi osobami), domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie snu i pożywienia, degradacja werbalna (wyzywanie, poniżanie, upokarzanie, zawstydzanie), stosowanie gróźb, itp.
Przemoc seksualna - wymuszanie pożycia seksualnego, wymuszanie nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, wymuszanie seksu z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia seksualnego, demonstrowanie zazdrości, krytyka zachowań seksualnych kobiety, itp.
Przemoc ekonomiczna - wiąże się z uzależnieniem od środków jednej ze stron. Może to być odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej, o przemocy ekonomicznej mówimy też, kiedy partner celowo nie płaci alimentów, bez wiedzy współmałżonka zaciąga kredyty czy przywłaszcza środki przeznaczone na utrzymanie rodziny.
Zaniedbanie – tę formę przemocy stosują najczęściej osoby dorosłe wobec dzieci.
O zaniedbaniu można mówić w przypadku odrzucenia emocjonalnego dziecka, braku zainteresowania jego rozwojem, sytuacją życiową, problemami, a także stanem zdrowia i higieną. Zaniedbywanie to także niezaspokajanie potrzeb żywieniowych i związanych z ubiorem.
Każda przemoc prowadzi w konsekwencji do przykrych doświadczeń. Są to uszkodzenia ciała a także zaburzenia emocjonalne. Zjawisko to wymaga podjęcia natychmiastowych działań ze strony różnych osób i instytucji powołanych do tego, aby nieść pomoc poszkodowanym.
Nadrzędnym aktem, który gwarantuje obywatelowi ochronę przed wszystkimi rodzajami przemocy jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Sposoby i rodzaje działań, związanych z przeciwdziałaniem zjawisku przemocy w rodzinie, określają niżej wymienione akty prawne:
1) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej:
- „Art. 40 Nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu. Zakazuje się stosowania kar cielesnych”.
2) Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.),
3) Ustawa kodeks karny (Dz.U. z 1997r. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.), w szczególności artykuły:
- art. 148, art. 149, art. 156, art. 157, art. 157a, art. 160, art. 162, art. 189, art. 190, art. 191, art. 197, art. 200, art. 201, art. 202, art. 207, art. 210, art. 217,
4) Ustawa kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 1997r. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.) w szczególności artykuł:
- art. 304,
5) Ustawa kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 1964r. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.), w szczególności artykuł:
- art. 572,
6) Ustawa o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.), w szczególności artykuły:
- art. 2, art. 7, art. 17, art. 46, art. 47, art. 70, art. 107,
7) Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2007r.
Nr 70, poz. 473 z późn. zm.), w szczególności artykuły:
- art. 2, art. 4.
Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Gminie Jedwabne ma charakter długofalowy. Działania Programu obejmują lata 2012–2021. W miarę istniejących potrzeb i sytuacji społecznej zadania Programu mogą ulegać zmianom i udoskonaleniom.
I. Analiza problemów społecznych na terenie Gminy Jedwabne
W celu prawidłowego zaplanowania podejmowanych działań w niniejszym programie niezbędne jest przeprowadzenie analizy problemów społecznych w gminie Jedwabne z uwzględnieniem zjawiska przemocy w rodzinie.
Gminę Jedwabne zamieszkuje 5.716 mieszkańców (stan na dzień 31.12.2011r.). Dominującą grupą wiekową są mieszkańcy w wieku produkcyjnym od 19 do 65 lat mężczyźni (1888), od 19 do 60 lat kobiety (1594). Dzieci i młodzieży w wieku od 0 do 18 lat jest 1230.
W wieku poprodukcyjnym 320 mężczyzn i 635 kobiet. Na terenie Gminy Jedwabne jest 233 osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Łomży (stan na dzień 30.09.2011r.).
Z danych Ośrodka Pomocy Społecznej w Jedwabnem za 2011r. wynika, że 276 rodzin objętych było pomocą społeczną, dla 136 rodzin udzielono pomocy w formie pracy socjalnej, dla 3 rodzin udzielono wsparcia w związku z przemocą w rodzinie. Ofiarami przemocy
były kobiety i dzieci, sprawcami przemocy byli mężczyźni uzależnieni od alkoholu.
Choć zjawisko przemocy istnieje i stale wzrasta widoczna jest niechęć ofiar przemocy do uruchamiania różnych procedur, w tym „Niebieskiej Karty”, której głównym celem jest rozpoznawanie przemocy i usprawnianie pomocy oferowanej przez przedstawicieli różnych sił w środowisku lokalnym oraz tworzenia warunków do systemowego i interdyscyplinarnego modelu pracy z rodziną.
Z danych Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Jedwabnem wynika, że w okresie od stycznia 2011r. do grudnia 2011r. wpłynęło 11 wniosków o wszczęcie procedury zmierzającej do podjęcia leczenia odwykowego, z tego 6 wniosków skierowano do Sądu Rejonowego Wydział Rodzinny i Nieletnich w Łomży o zastosowanie wobec osoby uzależnionej obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego, z pozostałymi osobami przeprowadzono rozmowy motywacyjne. W/w osoby zobowiązały się do dobrowolnego leczenia w Punkcie Konsultacyjnym dla osób uzależnionych od alkoholu
oraz członków ich rodzin. Punkt Konsultacyjny dla osób uzależnionych od alkoholu oraz członków ich rodzin utworzono w 2002 r. Czynny jest w każdy pierwszy i trzeci piątek miesiąca od 1400 -1700.
W sposób jednoznaczny bardzo trudno jest określić wielkość zjawiska przemocy na terenie gminy w związku z występowaniem przemocy ukrytej, czyli toczącej się w rodzinie czy w szkole, ale nieujętej w statystykach z powodu braku wiedzy na temat jej występowania.
I. Cele programu
Celem Programu jest:
1) zmniejszenie skali zjawiska przemocy w rodzinie na terenie Gminy Jedwabne,
2) zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie,
3) zwiększenie pomocy i ochrony ofiar przemocy w rodzinie,
Cele ogólne będą realizowane przez:
1) budowanie lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy,
2) diagnozowanie zjawiska przemocy na terenie Gminy Jedwabne,
3) podnoszenie kompetencji służb i instytucji w zakresie przemocy w rodzinie,
4) udzielanie pomocy ofiarom przemocy w rodzinie,
5) oddziaływanie na sprawców przemocy w rodzinie.
I. Założenia Programu
Realizacja celów Programu zakłada:
1) uwrażliwienie społeczności lokalnej na problem przemocy w rodzinie,
2) promowanie modelu rodziny wolnego od przemocy,
3) edukację dzieci, młodzieży i dorosłych w zakresie przemocy w rodzinie,
4) działania interdyscyplinarne w zakresie przeciwdziałania przemocy.
II. Program jest spójny z Programami:
1. Krajowym Programem Przeciwdziałania Przemocy,
2. Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Jedwabne na lata 2005-2012,
3. Gminnym Systemem Profilaktyki i Opieki nad Dzieckiem i Rodziną w Gminie Jedwabne,
4. Gminnym Programem Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na 2012 rok.
Program będzie realizowany w oparciu o następujące akty prawne:
1. ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.),
2. ustawę z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.),
3. ustawę z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.).
III. Zasoby Gminy Jedwabne w zakresie realizacji Programu
1. Zasoby ludzkie – wykwalifikowana kadra instytucji działających na rzecz rodziny.
2. Zasoby instytucjonalne – instytucje i organizacje zajmujące się problemem przemocy w rodzinie oraz instytucje i organizacje pełniące funkcję wspierającą:
1) Ośrodek Pomocy Społecznej w Jedwabnem,
2) Posterunek Policji w Jedwabnem,
3) Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Jedwabnem,
4) Szkoły na terenie Gminy Jedwabne,
5) Zakład Opieki Zdrowotnej,
6) Parafia Rzymskokatolicka w Jedwabnem,
7) Sołtysi i rady sołeckie Gminy Jedwabne.
IV. Czynniki gwarantujące właściwą realizację Programu – mocne strony:
1. poparcie działań i współpraca z samorządem gminnym,
2. znajomość problemu i dobrze działające służby zajmujące się profilaktyką i wsparciem rodzin zagrożonych patologiami,
3. dobra znajomość środowiska przez pracowników socjalnych,
4. dobra współpraca służb i instytucji na terenie gminy oraz poza nią,
5. silne więzi rodzinne,
6. chęć zmiany i wyjścia z kryzysu.
V. Słabe strony:
1. niewystarczająca infrastruktura socjalna gminy,
2. brak wypracowanych systemów wspomagania działań profilaktycznych,
3. brak specjalistów do pracy z rodziną szczególnie do pracy z ofiarami przemocy (np. pedagog, psycholog – terapeuta, prawnik),
4. brak spójnego systemu współpracy pomiędzy podmiotami działającymi na rzecz rodzin zagrożonych przemocą (prokuratura, policja, sądy, pomoc społeczna).
VI. Zagrożenia w realizacji zadań:
1. stereotypy panujące w środowisku na temat przemocy w rodzinie,
2. bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych,
3. brak współpracy rodziny w zakresie przezwyciężania kryzysów,
4. problem uzależnienia od alkoholu w rodzinach,
5. ubóstwo,
6. brak infrastruktury socjalnej w gminie,
7. zbyt mała współpraca interdyscyplinarna,
8. brak motywacji ekonomicznej dla członków zespołu interdyscyplinarnego.
VII. Realizacja celów Programu
CEL 1
Zmniejszenie skali zjawiska przemocy w rodzinie na terenie Gminy Jedwabne.
Działania:
1. Określenie w drodze uchwały trybu powoływania i odwoływania członków zespołu interdyscyplinarnego oraz szczegółowych warunków jego funkcjonowania.
Podmiot realizujący działanie:
– Rada Miejska Jedwabne.
2. Powołanie Zespołu Interdyscyplinarnego w Gminie Jedwabne.
Podmioty realizujące działanie:
– Burmistrz Jedwabnego,
3. Współpraca w ramach zespołu interdyscyplinarnego, w skład, którego wchodzą przedstawiciele następujących instytucji:
– Ośrodka Pomocy Społecznej w Jedwabnem,
– Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Jedwabnem,
– Oświaty,
– Policji,
– Ochrony zdrowia,
– oraz Kuratorzy Sądowi.
Zadania zespołu interdyscyplinarnego:
– diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie,
– opracowanie i realizacja planu pomocy w indywidualnych przypadkach,
– rozpowszechnianie informacji o instytucjach oraz możliwościach udzielania pomocy w środowisku lokalnym,
– monitorowanie sytuacji rodzin dotkniętych przemocą,
– dokumentowanie działań podejmowanych wobec rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz efektów tych działań,
– podejmowanie działań prewencyjnych w środowiskach zagrożonych przemocą,
– inicjowanie interwencji w środowiskach dotkniętych przemocą,
– udział w działaniach edukacyjno-informacyjnych.
4. Edukacja dzieci, młodzieży i dorosłych w zakresie przemocy:
– propagowanie skutecznych sposobów powstrzymywania przemocy,
– obalanie mitów na temat przemocy,
– szkolenia na temat przemocy,
– prowadzenie kampanii zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży w zakresie ograniczenia oglądania przemocy w telewizji, grach komputerowych,
– wspieranie różnych form spędzania wolnego czasu promujące zachowania nieagresywne,
– organizowanie spotkań edukacyjnych dla mieszkańców, np. w świetlicach wiejskich,
– dystrybucja ulotek i informacji na temat przemocy i jej skutków,
– organizowanie konkursów, np. plastycznych, wśród dzieci i młodzieży w zakresie zapobiegania przemocy.
Podmioty realizujące działanie:
– Placówki oświatowe,
– Ośrodek Pomocy Społecznej w Jedwabnem,
– Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Jedwabnem,
– Zespół Interdyscyplinarny,
– Organizacje pozarządowe.
CEL 2
Zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie.
Działania:
1. Izolowanie sprawców od ofiar.
2. Udzielanie informacji sprawcom przemocy na temat programów korekcyjno-edukacyjnych.
3. Przeprowadzanie rozmów z osobami nadużywającymi alkoholu, stosującymi przemoc.
4. Kierowanie wniosków do Sądu Rejonowego Wydział Rodzinny i Nieletnich w Łomży
o obowiązek podjęcia leczenia odwykowego w związku z nadużywaniem alkoholu.
Podmioty realizujące działanie:
– Ośrodek Pomocy Społecznej w Jedwabnem,
– Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Jedwabne,
– Zespół Interdyscyplinarny,
CEL 3
Zwiększenie pomocy i ochrony ofiar przemocy w rodzinie.
Działania:
1. Utworzenie punktu informacyjnego:
– udzielanie informacji dotyczącej bezpiecznego schronienia osobom dotkniętym przemocą w ośrodkach interwencji kryzysowej i w specjalistycznych ośrodkach wsparcia,
- udzielanie informacji na temat pozyskania zaświadczenia lekarskiego,
– udzielanie informacji na temat praw osób będących ofiarami przemocy,
– udzielanie informacji sprawcom przemocy na temat programów korekcyjno-edukacyjnych,
– rozpowszechnianie telefonu zaufania „Niebieska Linia”, „Pomarańczowa Linia”.
Podmiot realizujący działanie:
- Ośrodek Pomocy Społecznej w Jedwabnem.
2. Prowadzenie działań interwencyjnych w zakresie przeciwdziałania przemocy:
– podejmowanie działań interwencyjnych w oparciu o procedurę „Niebieskiej Karty”,
– przekazywanie informacji o podejmowanych działaniach przewodniczącemu zespołu interdyscyplinarnego.
Podmioty realizujące działanie:
– Ośrodek Pomocy Społecznej w Jedwabnem,
– Zespół Interdyscyplinarny,
– Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,
– Policja,
– Przedstawiciele oświaty,
– Przedstawiciele ochrony zdrowia.
3. Zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia.
Podmioty realizujące działanie:
– Ośrodek Pomocy Społecznej,
– Policja,
– Zespól Interdyscyplinarny.
Oczekiwane efekty programu:
– systematyczne diagnozowanie zjawiska przemocy w rodzinie,
– zwiększenie wrażliwości społecznej wobec aktów przemocy w rodzinie,
– podwyższenie kompetencji służb zajmujących się problematyką przemocy w rodzinie,
– zwiększenie dostępności profesjonalnej pomocy dla ofiar przemocy w rodzinie,
– zwiększenie skuteczności oddziaływania na sprawców przemocy w rodzinie,
– zmniejszenie skutków psychologicznych wynikających z przemocy,
– zwiększenie poczucia bezpieczeństwa członków rodzin doświadczających przemocy,
– nabycie umiejętności asertywnych zachowań przez osoby i rodziny dotknięte, bądź zagrożone zjawiskiem przemocy domowej.
Monitorowanie
Monitorowanie realizacji Programu odbywać się będzie w oparciu o sprawozdawczość podmiotów zaangażowanych w jego realizację. Sprawozdania z realizacji Programu podmioty składają do dnia 31 stycznia każdego roku do Ośrodka Pomocy Społecznej w Jedwabnem.
Sprawozdawczość
Ośrodek Pomocy Społecznej w Jedwabnem do dnia 30 kwietnia każdego roku przedłoży Radzie Miejskiej sprawozdanie z realizacji Programu.
Finansowanie Programu
Program będzie finansowany ze środków budżetu Gminy Jedwabne, w tym z wpływów z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, dotacji
oraz ze środków pozabudżetowych pozyskanych z innych źródeł.
W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY
W RODZINIE W GMINIE JEDWABNE
NA LATA 2012 - 2021
Opracował:
Ośrodek Pomocy Społecznej w Jedwabnem
Jedwabne, Lipiec 2012 r.
WSTĘP
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.) definiuje przemoc w rodzinie jako jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny,
w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.
Przemoc jest przestępstwem. W zależności od tego, czy przemoc ma charakter jednorazowy, czy się powtarza, jest ścigana z różnych artykułów Kodeksu karnego. Jeżeli przemoc ma charakter ciągły, zostanie zakwalifikowana jako przestępstwo znęcania się nad rodziną z art. 207 Kodeksu karnego (Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553 z późn. zm).
Artykuł 207 Kodeksu karnego stanowi:
„§1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub inną osobą pozostającą
w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny i fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
§2. Jeżeli czyn określony w §1 połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do 10 lat.
§3. Jeżeli następstwem czynu określonego w §1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego
na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 2 do 12 lat”.
Rodzaje przemocy:
Przemoc fizyczna - najbardziej widoczna i najtrudniejsza do ukrycia. Najczęściej przyjmuje postać zewnętrznych obrażeń skóry: zranienia, krwiaki, sińce, obrzęki, oparzenia, które są wynikiem bicia różnymi przedmiotami, kopania, wykręcania rąk, szarpania, ciągnięcia za włosy, popychania, przypalania, kłucia, nacinania ciała, szczypania, mocnego potrząsania, rzucania różnymi przedmiotami, przywiązywanie w celu ograniczenia swobody, porzucanie w niebezpiecznej okolicy, nieudzielanie koniecznej pomocy, itp.
Przemoc psychiczna – często zaczyna się niepostrzeżenie, początkowo ignorowana jest nawet przez osoby, które jej doznały. Może to być: wyśmiewanie poglądów, religii, pochodzenia, narzucanie własnych poglądów, karanie przez odmowę uczuć, zainteresowania, szacunku, stała krytyka, wmawianie choroby psychicznej, izolacja społeczna (kontrolowanie i ograniczanie kontaktów z innymi osobami), domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie snu i pożywienia, degradacja werbalna (wyzywanie, poniżanie, upokarzanie, zawstydzanie), stosowanie gróźb, itp.
Przemoc seksualna - wymuszanie pożycia seksualnego, wymuszanie nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, wymuszanie seksu z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia seksualnego, demonstrowanie zazdrości, krytyka zachowań seksualnych kobiety, itp.
Przemoc ekonomiczna - wiąże się z uzależnieniem od środków jednej ze stron. Może to być odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej, o przemocy ekonomicznej mówimy też, kiedy partner celowo nie płaci alimentów, bez wiedzy współmałżonka zaciąga kredyty czy przywłaszcza środki przeznaczone na utrzymanie rodziny.
Zaniedbanie – tę formę przemocy stosują najczęściej osoby dorosłe wobec dzieci.
O zaniedbaniu można mówić w przypadku odrzucenia emocjonalnego dziecka, braku zainteresowania jego rozwojem, sytuacją życiową, problemami, a także stanem zdrowia i higieną. Zaniedbywanie to także niezaspokajanie potrzeb żywieniowych i związanych z ubiorem.
Każda przemoc prowadzi w konsekwencji do przykrych doświadczeń. Są to uszkodzenia ciała a także zaburzenia emocjonalne. Zjawisko to wymaga podjęcia natychmiastowych działań ze strony różnych osób i instytucji powołanych do tego, aby nieść pomoc poszkodowanym.
Nadrzędnym aktem, który gwarantuje obywatelowi ochronę przed wszystkimi rodzajami przemocy jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Sposoby i rodzaje działań, związanych z przeciwdziałaniem zjawisku przemocy w rodzinie, określają niżej wymienione akty prawne:
1) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej:
- „Art. 40 Nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu. Zakazuje się stosowania kar cielesnych”.
2) Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.),
3) Ustawa kodeks karny (Dz.U. z 1997r. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.), w szczególności artykuły:
- art. 148, art. 149, art. 156, art. 157, art. 157a, art. 160, art. 162, art. 189, art. 190, art. 191, art. 197, art. 200, art. 201, art. 202, art. 207, art. 210, art. 217,
4) Ustawa kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 1997r. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.) w szczególności artykuł:
- art. 304,
5) Ustawa kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 1964r. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.), w szczególności artykuł:
- art. 572,
6) Ustawa o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.), w szczególności artykuły:
- art. 2, art. 7, art. 17, art. 46, art. 47, art. 70, art. 107,
7) Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2007r.
Nr 70, poz. 473 z późn. zm.), w szczególności artykuły:
- art. 2, art. 4.
Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Gminie Jedwabne ma charakter długofalowy. Działania Programu obejmują lata 2012–2021. W miarę istniejących potrzeb i sytuacji społecznej zadania Programu mogą ulegać zmianom i udoskonaleniom.
I. Analiza problemów społecznych na terenie Gminy Jedwabne
W celu prawidłowego zaplanowania podejmowanych działań w niniejszym programie niezbędne jest przeprowadzenie analizy problemów społecznych w gminie Jedwabne z uwzględnieniem zjawiska przemocy w rodzinie.
Gminę Jedwabne zamieszkuje 5.716 mieszkańców (stan na dzień 31.12.2011r.). Dominującą grupą wiekową są mieszkańcy w wieku produkcyjnym od 19 do 65 lat mężczyźni (1888), od 19 do 60 lat kobiety (1594). Dzieci i młodzieży w wieku od 0 do 18 lat jest 1230.
W wieku poprodukcyjnym 320 mężczyzn i 635 kobiet. Na terenie Gminy Jedwabne jest 233 osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Łomży (stan na dzień 30.09.2011r.).
Z danych Ośrodka Pomocy Społecznej w Jedwabnem za 2011r. wynika, że 276 rodzin objętych było pomocą społeczną, dla 136 rodzin udzielono pomocy w formie pracy socjalnej, dla 3 rodzin udzielono wsparcia w związku z przemocą w rodzinie. Ofiarami przemocy
były kobiety i dzieci, sprawcami przemocy byli mężczyźni uzależnieni od alkoholu.
Choć zjawisko przemocy istnieje i stale wzrasta widoczna jest niechęć ofiar przemocy do uruchamiania różnych procedur, w tym „Niebieskiej Karty”, której głównym celem jest rozpoznawanie przemocy i usprawnianie pomocy oferowanej przez przedstawicieli różnych sił w środowisku lokalnym oraz tworzenia warunków do systemowego i interdyscyplinarnego modelu pracy z rodziną.
Z danych Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Jedwabnem wynika, że w okresie od stycznia 2011r. do grudnia 2011r. wpłynęło 11 wniosków o wszczęcie procedury zmierzającej do podjęcia leczenia odwykowego, z tego 6 wniosków skierowano do Sądu Rejonowego Wydział Rodzinny i Nieletnich w Łomży o zastosowanie wobec osoby uzależnionej obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego, z pozostałymi osobami przeprowadzono rozmowy motywacyjne. W/w osoby zobowiązały się do dobrowolnego leczenia w Punkcie Konsultacyjnym dla osób uzależnionych od alkoholu
oraz członków ich rodzin. Punkt Konsultacyjny dla osób uzależnionych od alkoholu oraz członków ich rodzin utworzono w 2002 r. Czynny jest w każdy pierwszy i trzeci piątek miesiąca od 1400 -1700.
W sposób jednoznaczny bardzo trudno jest określić wielkość zjawiska przemocy na terenie gminy w związku z występowaniem przemocy ukrytej, czyli toczącej się w rodzinie czy w szkole, ale nieujętej w statystykach z powodu braku wiedzy na temat jej występowania.
I. Cele programu
Celem Programu jest:
1) zmniejszenie skali zjawiska przemocy w rodzinie na terenie Gminy Jedwabne,
2) zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie,
3) zwiększenie pomocy i ochrony ofiar przemocy w rodzinie,
Cele ogólne będą realizowane przez:
1) budowanie lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy,
2) diagnozowanie zjawiska przemocy na terenie Gminy Jedwabne,
3) podnoszenie kompetencji służb i instytucji w zakresie przemocy w rodzinie,
4) udzielanie pomocy ofiarom przemocy w rodzinie,
5) oddziaływanie na sprawców przemocy w rodzinie.
I. Założenia Programu
Realizacja celów Programu zakłada:
1) uwrażliwienie społeczności lokalnej na problem przemocy w rodzinie,
2) promowanie modelu rodziny wolnego od przemocy,
3) edukację dzieci, młodzieży i dorosłych w zakresie przemocy w rodzinie,
4) działania interdyscyplinarne w zakresie przeciwdziałania przemocy.
II. Program jest spójny z Programami:
1. Krajowym Programem Przeciwdziałania Przemocy,
2. Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Jedwabne na lata 2005-2012,
3. Gminnym Systemem Profilaktyki i Opieki nad Dzieckiem i Rodziną w Gminie Jedwabne,
4. Gminnym Programem Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na 2012 rok.
Program będzie realizowany w oparciu o następujące akty prawne:
1. ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.),
2. ustawę z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.),
3. ustawę z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.).
III. Zasoby Gminy Jedwabne w zakresie realizacji Programu
1. Zasoby ludzkie – wykwalifikowana kadra instytucji działających na rzecz rodziny.
2. Zasoby instytucjonalne – instytucje i organizacje zajmujące się problemem przemocy w rodzinie oraz instytucje i organizacje pełniące funkcję wspierającą:
1) Ośrodek Pomocy Społecznej w Jedwabnem,
2) Posterunek Policji w Jedwabnem,
3) Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Jedwabnem,
4) Szkoły na terenie Gminy Jedwabne,
5) Zakład Opieki Zdrowotnej,
6) Parafia Rzymskokatolicka w Jedwabnem,
7) Sołtysi i rady sołeckie Gminy Jedwabne.
IV. Czynniki gwarantujące właściwą realizację Programu – mocne strony:
1. poparcie działań i współpraca z samorządem gminnym,
2. znajomość problemu i dobrze działające służby zajmujące się profilaktyką i wsparciem rodzin zagrożonych patologiami,
3. dobra znajomość środowiska przez pracowników socjalnych,
4. dobra współpraca służb i instytucji na terenie gminy oraz poza nią,
5. silne więzi rodzinne,
6. chęć zmiany i wyjścia z kryzysu.
V. Słabe strony:
1. niewystarczająca infrastruktura socjalna gminy,
2. brak wypracowanych systemów wspomagania działań profilaktycznych,
3. brak specjalistów do pracy z rodziną szczególnie do pracy z ofiarami przemocy (np. pedagog, psycholog – terapeuta, prawnik),
4. brak spójnego systemu współpracy pomiędzy podmiotami działającymi na rzecz rodzin zagrożonych przemocą (prokuratura, policja, sądy, pomoc społeczna).
VI. Zagrożenia w realizacji zadań:
1. stereotypy panujące w środowisku na temat przemocy w rodzinie,
2. bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych,
3. brak współpracy rodziny w zakresie przezwyciężania kryzysów,
4. problem uzależnienia od alkoholu w rodzinach,
5. ubóstwo,
6. brak infrastruktury socjalnej w gminie,
7. zbyt mała współpraca interdyscyplinarna,
8. brak motywacji ekonomicznej dla członków zespołu interdyscyplinarnego.
VII. Realizacja celów Programu
CEL 1
Zmniejszenie skali zjawiska przemocy w rodzinie na terenie Gminy Jedwabne.
Działania:
1. Określenie w drodze uchwały trybu powoływania i odwoływania członków zespołu interdyscyplinarnego oraz szczegółowych warunków jego funkcjonowania.
Podmiot realizujący działanie:
– Rada Miejska Jedwabne.
2. Powołanie Zespołu Interdyscyplinarnego w Gminie Jedwabne.
Podmioty realizujące działanie:
– Burmistrz Jedwabnego,
3. Współpraca w ramach zespołu interdyscyplinarnego, w skład, którego wchodzą przedstawiciele następujących instytucji:
– Ośrodka Pomocy Społecznej w Jedwabnem,
– Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Jedwabnem,
– Oświaty,
– Policji,
– Ochrony zdrowia,
– oraz Kuratorzy Sądowi.
Zadania zespołu interdyscyplinarnego:
– diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie,
– opracowanie i realizacja planu pomocy w indywidualnych przypadkach,
– rozpowszechnianie informacji o instytucjach oraz możliwościach udzielania pomocy w środowisku lokalnym,
– monitorowanie sytuacji rodzin dotkniętych przemocą,
– dokumentowanie działań podejmowanych wobec rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz efektów tych działań,
– podejmowanie działań prewencyjnych w środowiskach zagrożonych przemocą,
– inicjowanie interwencji w środowiskach dotkniętych przemocą,
– udział w działaniach edukacyjno-informacyjnych.
4. Edukacja dzieci, młodzieży i dorosłych w zakresie przemocy:
– propagowanie skutecznych sposobów powstrzymywania przemocy,
– obalanie mitów na temat przemocy,
– szkolenia na temat przemocy,
– prowadzenie kampanii zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży w zakresie ograniczenia oglądania przemocy w telewizji, grach komputerowych,
– wspieranie różnych form spędzania wolnego czasu promujące zachowania nieagresywne,
– organizowanie spotkań edukacyjnych dla mieszkańców, np. w świetlicach wiejskich,
– dystrybucja ulotek i informacji na temat przemocy i jej skutków,
– organizowanie konkursów, np. plastycznych, wśród dzieci i młodzieży w zakresie zapobiegania przemocy.
Podmioty realizujące działanie:
– Placówki oświatowe,
– Ośrodek Pomocy Społecznej w Jedwabnem,
– Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Jedwabnem,
– Zespół Interdyscyplinarny,
– Organizacje pozarządowe.
CEL 2
Zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie.
Działania:
1. Izolowanie sprawców od ofiar.
2. Udzielanie informacji sprawcom przemocy na temat programów korekcyjno-edukacyjnych.
3. Przeprowadzanie rozmów z osobami nadużywającymi alkoholu, stosującymi przemoc.
4. Kierowanie wniosków do Sądu Rejonowego Wydział Rodzinny i Nieletnich w Łomży
o obowiązek podjęcia leczenia odwykowego w związku z nadużywaniem alkoholu.
Podmioty realizujące działanie:
– Ośrodek Pomocy Społecznej w Jedwabnem,
– Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Jedwabne,
– Zespół Interdyscyplinarny,
CEL 3
Zwiększenie pomocy i ochrony ofiar przemocy w rodzinie.
Działania:
1. Utworzenie punktu informacyjnego:
– udzielanie informacji dotyczącej bezpiecznego schronienia osobom dotkniętym przemocą w ośrodkach interwencji kryzysowej i w specjalistycznych ośrodkach wsparcia,
- udzielanie informacji na temat pozyskania zaświadczenia lekarskiego,
– udzielanie informacji na temat praw osób będących ofiarami przemocy,
– udzielanie informacji sprawcom przemocy na temat programów korekcyjno-edukacyjnych,
– rozpowszechnianie telefonu zaufania „Niebieska Linia”, „Pomarańczowa Linia”.
Podmiot realizujący działanie:
- Ośrodek Pomocy Społecznej w Jedwabnem.
2. Prowadzenie działań interwencyjnych w zakresie przeciwdziałania przemocy:
– podejmowanie działań interwencyjnych w oparciu o procedurę „Niebieskiej Karty”,
– przekazywanie informacji o podejmowanych działaniach przewodniczącemu zespołu interdyscyplinarnego.
Podmioty realizujące działanie:
– Ośrodek Pomocy Społecznej w Jedwabnem,
– Zespół Interdyscyplinarny,
– Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,
– Policja,
– Przedstawiciele oświaty,
– Przedstawiciele ochrony zdrowia.
3. Zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia.
Podmioty realizujące działanie:
– Ośrodek Pomocy Społecznej,
– Policja,
– Zespól Interdyscyplinarny.
Oczekiwane efekty programu:
– systematyczne diagnozowanie zjawiska przemocy w rodzinie,
– zwiększenie wrażliwości społecznej wobec aktów przemocy w rodzinie,
– podwyższenie kompetencji służb zajmujących się problematyką przemocy w rodzinie,
– zwiększenie dostępności profesjonalnej pomocy dla ofiar przemocy w rodzinie,
– zwiększenie skuteczności oddziaływania na sprawców przemocy w rodzinie,
– zmniejszenie skutków psychologicznych wynikających z przemocy,
– zwiększenie poczucia bezpieczeństwa członków rodzin doświadczających przemocy,
– nabycie umiejętności asertywnych zachowań przez osoby i rodziny dotknięte, bądź zagrożone zjawiskiem przemocy domowej.
Monitorowanie
Monitorowanie realizacji Programu odbywać się będzie w oparciu o sprawozdawczość podmiotów zaangażowanych w jego realizację. Sprawozdania z realizacji Programu podmioty składają do dnia 31 stycznia każdego roku do Ośrodka Pomocy Społecznej w Jedwabnem.
Sprawozdawczość
Ośrodek Pomocy Społecznej w Jedwabnem do dnia 30 kwietnia każdego roku przedłoży Radzie Miejskiej sprawozdanie z realizacji Programu.
Finansowanie Programu
Program będzie finansowany ze środków budżetu Gminy Jedwabne, w tym z wpływów z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, dotacji
oraz ze środków pozabudżetowych pozyskanych z innych źródeł.
